WALIDACJA METOD ANALITYCZNYCH DO WALIDACJI PROCESÓW CZYSZCENIA

WALIDACJA METOD ANALITYCZNYCH DO WALIDACJI PROCESÓW CZYSZCENIA

W przypadku metod analitycznych do walidacji czyszczenia należy stosować analogiczne podejście jak podczas walidacji metod analitycznych stosowanych do typowych oznaczeń laboratoryjnych. Ze względu na pewną specyfikę metod do walidacji czyszczenia poniżej zamieszczone zostały dodatkowe informacje dotyczące opracowania, optymalizacji i walidacji metod analitycznych.

 

Opracowanie i optymalizacja metod analitycznych

Metody analityczne do walidacji czyszczenia można ogólnie podzielić według dwóch niezależnych kryteriów. Pierwsze rozróżnia testy graniczne i oznaczenia ilościowe, natomiast drugie to sposób próbkowania – pobieranie popłuczyn lub wymazów.

Zalecaną techniką próbkowania jest pobieranie wymazów, ponieważ pozwala na bezpośrednie oznaczenie zanieczyszczeń, jakie rzeczywiście pozostały na badanych powierzchniach. Próbkowanie popłuczyn daje wiarygodne rezultaty jedynie w przypadku substancji dobrze rozpuszczalnych w medium płuczącym, np. detergentów. Ich analiza pozwala uzyskać ogólne informacje o poziomie pozostałości w całej instalacji, nie dostarcza jednak danych o poszczególnych jej elementach, często wytypowanych jako najgorsze przypadki walidacji czyszczenia.

Poniżej omówiono najważniejsze czynniki decydujące o skuteczności metody wymazowej, zebrane w trzy grupy, odpowiadające głównym etapom analizy.

Pobieranie prób

Trzy najważniejsze kryteria wyboru materiału do pobierania wymazów to: niski poziom sygnału ślepej próby, wysoka skuteczność próbkowania (odzysk) oraz brak wtórnych pozostałości po jego zastosowaniu. Wymazy można pobierać za pomocą różnych materiałów, m.in. waty bawełnianej, mineralnej, gazy, filtrów papierowych. Najlepsze rezultaty uzyskuje się korzystając z dedykowanych do tego celu tamponów, zakończonych „główką” z włókien sztucznych. Rozmiar tamponu powinien być dostosowany do wielkości próbkowanej powierzchni. W przypadku problemów z uzyskaniem wysokiej skuteczności i precyzji próbkowania należy użyć dwóch tamponów.

Dobór rozpuszczalnika warunkowany jest przede wszystkim jego zdolnością do usuwania danego związku z wymazywanej powierzchni. Powinien także być bezpieczny dla osoby próbkującej oraz nie uszkadzać tamponu.

Technika próbkowania musi gwarantować dostateczny kontakt wacika z powierzchnią oraz umożliwiać jej dokładny pomiar. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie szablonów ograniczających pole próbkowania. Technika wymazywania musi być dobrze zdefiniowana i opisana w metodzie, ponieważ ma największy wpływ na dokładność uzyskiwanych wyników.

 

Ekstrakcja analitu

Podczas wyboru ekstrahenta należy kierować się tymi samymi kryteriami, co w przypadku rozpuszczalnika do zwilżania tamponów, a także wymaganiami narzucanymi przez kolejny etap – oznaczanie analitu w uzyskanym roztworze. Objętość ekstrahenta jest wynikiem kompromisu pomiędzy wymaganym progiem oznaczalności, a skutecznością wymywania analitu z tamponu.

Bardzo dobre rezultaty daje wykorzystanie ekstrakcji ultradźwiękowej. W połączeniu z wykorzystaniem nowoczesnych tamponów, w ciągu maksimum kilku minut uzyskuje się wysoką i powtarzalną skuteczność wymycia analitu, przy użyciu zaledwie kilkunastu mililitrów rozpuszczalnika.

Analiza próbki

Zalecane jest używanie typowych, zautomatyzowanych metod analitycznych. Najczęściej wykorzystywaną techniką analityczną do metod walidacji czyszczenia jest HPLC z detekcją UV-VIS. W pewnych przypadkach (np. oznaczanie detergentów) dopuszczalne jest zastosowanie technik niespecyficznych, takich jak: TOC lub spektroskopia UV.

 

Walidacja metod analitycznych

 

Walidacja metod analitycznych – Selektywność metody

Badanie selektywności powinno obejmować analizę ślepych prób z następujących materiałów: tampony (przed i po kontakcie z rozpuszczalnikiem), rozpuszczalnik do ich zwilżania i ekstrakcji, a nawet rękawiczki ochronne używane przez analityka. Jeżeli obserwuje się wysoki poziom interferencji pochodzących z wacików, można je oczyścić przez wstępną ekstrakcję. Operacja taka musi być powtarzalna i dokładnie opisana w metodzie analitycznej. Jeżeli testujemy popłuczyny konieczne jest zbadanie rozpuszczalnika używanego do końcowego płukania. Każdorazowo należy rozważyć, czy ocena selektywności musi zostać poszerzona o analizę środka myjącego i placebo produktu.

Walidacja metod analitycznych – Zakres metody

Zakres metody ilościowej jest narzucany przez wartość, czasem może być ich kilka, dopuszczalnej pozostałości zanieczyszczeń (z ang. acceptable resisual limit). Powinien on obejmować przedział stężenia od limitu oznaczalności do 200% najwyższego ARL, dla którego została przygotowana metoda. W tym przedziale na minimum trzech poziomach należy wyznaczyć odzysk i precyzję, a na pięciu liniowość. Na każdym poziomie zalecane jest przygotowanie, co najmniej dwóch niezależnych prób.

Walidacja metod analitycznych – Liniowość metody

Liniowość bada się w całym zakresie, włączając limit oznaczalności. Jako podstawowe kryterium akceptacji stosuje się współczynnik korelacji uzyskanej krzywej kalibracyjnej. Jeżeli metoda ilościowa opiera się na jednopoziomowej standaryzacji zewnętrznej, należy także wykazać, że wyraz wolny w równaniu korelacji nie różni się istotnie od zera.

Walidacja metod analitycznych – Dokładność (odzysk)

Celem badania dokładności jest wyznaczenie, jaka ilość zanieczyszczeń obecnych na badanej powierzchni zostanie rzeczywiście oznaczona. W przypadku pobierania wymazów na sumaryczny odzysk składa się odzysk z próbkowanej powierzchni oraz efektywność ekstrakcji tamponu. W literaturze można spotkać się z zaleceniem, aby wyznaczać obie te wielkości. Z praktycznego punktu widzenia ma to uzasadnienie tylko wtedy, gdy na etapie optymalizacji metody stwierdza się niski poziom sumarycznego odzysku. Wówczas informacja o tym gdzie następuje strata analitu, pozwoli zdecydować, czy należy zmienić sposób próbkowania, czy też metodykę ekstrakcji tamponu. Jak wskazuje doświadczenie, w przypadku wykorzystania nowoczesnych tamponów, zwykle to odzysk z powierzchni jest czynnikiem limitującym. Dokładne informacje o użytym tamponie muszą zostać umieszczone w raporcie z walidacji oraz w treści metody badania.

Metody walidacji czyszczenia są stosowane do badania pozostałości na różnych materiałach, najczęściej stali i jej stopach, ale także szkle, teflonie i innych tworzywach sztucznych, które różnią się znacznie własnościami powierzchni. Z tego powodu, konieczne jest wyznaczenie poziomu odzysku dla każdego materiału, który będzie poddawany próbkowaniu.

Wyznaczenie odzysku polega na przygotowaniu „wzorcowych” płytek z danego materiału, na których powierzchnię nanosi się równomiernie kilkaset mikrolitrów roztworu analitu, najlepiej w łatwo lotnym rozpuszczalniku. Po jego odparowaniu przeprowadza się próbkowanie i następnie kolejne operacje, zgodnie z walidowaną metodą. Powierzchnia próbkowana podczas walidacji, zwykle 100 cm2, narzuca jednocześnie domyślną powierzchnię próbkowania urządzeń.

Jeżeli wyznaczona dokładność metody odbiega od przyjętego kryterium akceptacji, należy zastosować odpowiedni współczynnik korekcyjny, tzw. współczynnik odzysku. Wymaga to jednak wykazania powtarzalności uzyskiwanych wartości odzysku. Metodyka próbkowania musi gwarantować odzysk na poziomie nie niższym niż 50%.

W przypadku metod badania popłuczyn wyznaczenie odzysku w skali laboratoryjnej nie pozwala na uzyskane wiarygodnych rezultatów, ponieważ nie jest możliwe odtworzenie takich warunków mycia, jakie występują w skali produkcyjnej. Odzysk można wyznaczyć pośrednio korelując zawartość analitu w popłuczynach z wynikami wymazów pobranych z urządzeń produkcyjnych.

Walidacja metod analitycznych – Precyzja / powtarzalność

Krytyczne dla tego parametru jest wykorzystanie właściwej jakości tamponów, standaryzacja próbkowania oraz ekstrakcji analitu. W przypadku tej ostatniej operacji bardzo dobre rezultaty uzyskuje się stosując ekstrakcję ultradźwiękową, co eliminuje zmienność wprowadzaną przez analityka.

Walidacja metod analitycznych – Precyzja pośrednia

Sprawdzenie tego parametru powinno koncentrować się na wykazaniu równoważności wyników uzyskiwanych przez różnych analityków. W tym celu można powtórzyć badanie odzysku przez innego analityka lub analityków. Do oceny wyników zalecane jest wykorzystanie testów statystycznych (np. test t, test F, ANOVA). W przypadku stosowania wielu metod do weryfikacji czyszczenia, korzystną alternatywą dla badania precyzji pośredniej każdej z nich, jest wykazanie równoważności analityków, na etapie ich szkolenia. Najlepiej wykorzystać do tego celu metodę o niskim poziomie odzysku.

Walidacja metod analitycznych – Limit oznaczalności i detekcji (LOD i LOQ)

Wyznaczony poziom LOO/LOD musi uwzględniać także operację próbkowania i powinien zostać zwalidowany przez badanie odzysku na odpowiadającym mu poziomie stężenia. Wartość LOQ/LOD powinna być raportowana w sposób umożliwiający jej łatwe przeliczenie w zależności od rzeczywistej powierzchni próbkowania. W pewnych, bowiem przypadkach konieczne jest pobieranie wymazu z powierzchni mniejszej, niż domyślna, przyjęta w trakcie walidacji metody.

Walidacja metod analitycznych – Odporność

W ramach badania tego parametru należy wykazać stabilność: roztworu wzorca, analitu na tamponie oraz roztworu próby, a w uzasadnionych także udowodnić odporność metody na zmiany parametrów uznanych za krytyczne, np. czas lub warunki ekstrakcji analitu. Nie jest wymagane badanie wpływu zmiennych samego systemu pomiarowego.

 

Testy SST dla zwalidowanej metody analitycznej

W wyborze testów SST i odpowiadających im kryteriów akceptacji należy kierować się wytycznymi farmakopealnymi dla poszczególnych technik analitycznych. Zawsze jednak elementem takiego testu powinna być analiza roztworu o stężeniu odpowiadającym LOQ lub LOD, w celu oceny czy limity te nie uległy zmianie, np. z powodu użycia innego sprzętu analitycznego.

 

 

 

 

 

 

 


Comments are closed.
Pliki Cookies są wyłączone.
Włącz pliki Cookies klikając "Akceptuję" w okienku komunikatu.

Strona domyślnie nie używa ciasteczek (cookies). Możesz zaakceptować cookies, aby umożliwić poprawne działanie wybranych funkcjonalności serwisu. Więcej informacji

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close